معرفی دانشگاههای تاجیکستان1

 گرچه که از ابتدای سال 2013 وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری جمهوری اسلامی ایران مدارک دانشگاههای تاجیکستان در مقاطع تحصیلی فوق لیسانس و دکتری را به رسمیت نمی شناسد، اما این امر بدان معنا نیست که دانشگاههای این کشور مورد تأیید سایر کشورهای منطقه و جهان نباشد. با توجه به اینکه مدارک فراغت از تحصیل اکثر دانشگاههای تاجیکستان را بویژه در مقطع دکتری وزارت علوم روسیه و کمیسیون ارزشیابی مدارک تحصیلی آن کشور موسوم به «وک» صادر می نماید، هنوز تعداد زیادی از دانشگاههای این کشور مورد تأیید و اعتبار روسیه و بیشتر کشورهای منطقه و حتی اروپا نیز می باشند. در مجموع دانشگاههای مهم این کشور که اکثراً در شهر دوشنبه مستقر می باشند، به قرار ذیل می باشند:  

آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان

عمده‌ترین مرکز و عالیترین مرجع علمی جمهوری تاجیکستان محسوب می‌گردد و در مؤسسات و شعبات خود دانشمندان مشهور کشور را تحت پوشش دارد. آکادمی علوم جمهوری از اعضای پیوسته و وابسته تشکیل می‌شود که انجام پژوهشهای عمده در رشته‌های علوم مختلف طبیعی و جامعه‌شناسی و همچنین تنظیم و تطبیق مطالعات علمی در قلمرو جمهوری از جملة وظایف آنهاست.

آکادمی علوم تاجیکستان در سال 1951 به عنوان شعبة تاجیکستانی آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی سابق تاسیس گردید.  پژوهشها و مطالعات علمی آکادمی در دهة پنجاه عمدتاً به رشته‌های نجوم، زلزله شناسی، زمین‌شناسی، شیمی، زیست‌شناسی و یک سلسله مسایل علوم جامعه‌شناسی اختصاص داشت و در دهة شصت تحقیقات علمی در رشته ریاضیات، فیزیک عملی و نظری، مسایل نفت و ترکیبات طبیعی شیمی، فیزیولوژی و بیولوژی نباتات، اقتصاد، تاریخ و فلسفه، خاورشناسی نیز ابعاد گسترده ای پیدا نمود. آکادمی علوم، مستقیماً تابع هیئت وزیران جمهوری تاجیکستان می‌باشد و ارگان عالی آن، جلسة عمومی شامل اعضای پیوسته و وابسته آکادمی محسوب می‌گردند.

دانشگاه ملی دولتی تاجیکستان

این دانشگاه در سال 1947میلادی تاسیس گردید و در حال حاضر از 14دانشکده مشتمل بر مکانیک و ریاضی، بیولوژی، شیمی، معدن، تاریخ، حقوق ، زمین شناسی، شرق شناسی، روزنامه نگاری، اقتصاد و مدیریت، دارایی و اقتصاد، الکترونیک اقتصادی و فلسفه تشکیل شده است.دانشگاه ملی جمهوری تاجیکستان با دانشگاه های دولتی مسکو، کلگین فورت اتریش، مانتون آمریکا و دانشگاه  قبرس رابطه دو جانبه دارد . ساختمانهای این دانشگاه در نقاط مختلف شهر دوشنبه واقع شده اند که ساختمان اصلی بر روی خیابان رودکی قسمتی دیگر در نزدیکی بازار سبز و قسمتی در قسمتی معروف به جزیره واقع است.

 دانشگاه دولتی آموزگاری تاجیکستان

دانشگاه دولتی آموزگاری صدرالدین عینی تاجیکستان 18 ژانویه سال 1931 با نام انستیتوی عالی اگروپداگولوژی (کشاورزی و آموزگاری) شروع بکار کرد و در سال 1939 به نام ارباب ادبیات اکراین ت.گ. شفچنکو تغییریافت. و سپس با استقلال تاجیکستان نام دانشگاه در سال 1992 به نام دانشگاه دولتی آموزگاری قندل جوره اف تغییر یافت و نهایتاً در سال 2007 به نام کنونی تبدیل یافت که مثلاً نمادی از بزرگی تاثیر فرهنگی صدرالدین عینی در فرهنگ حاضر تاجیکستان می باشد.

این دانشگاه برروی خیابان رودکی ، اصلی ترین خیابان دوشنبه میباشد. دانشگاه دارای یازده دانشکده: فیلولوژی، تاریخ، آموزگاری، ریاضی، جغرافیا، فیزیک، بیولوژی، شیمی، تکنولوژی و صاحبکاری، زبانهای خارجی(انگلیسی ، فرانسه و آلمانی)، زبان و ادبیات روس میباشد و در بیش از 33 اختصاص متخصص آماده می کند در این دانشگاه شعبه دکترا و فوق دکترا نیز فعالیت دارد و 150 استاد دکترا و نامزد علم و حدوداً رویهم رفته بیش از 500 استاد مشغول به تعلیم و تربیت دانشجویان هستند.

این دانشگاه یکی از مهمترین مراکز علمی جهت تعلیم و تربیت مدرسین بلند پایه در تاجیکستان به حساب می رودو تحصیل به سه زبان تاجیکی ،روسی و ازبکی صورت می گیرد.دانشگاه دارای چاپخانه و همچنین مجله علمی (پیام دانشگاه) و روزنامه (آموزگار جوان) می باشد.دانشگاه دارای کتابخانه ایی با گنجینه ایی مفید از کتابهای خطی و نادر است که می توان  از آن جمله 52 کتابخطی به زبان عربی، ترکی و هندی ،دستخطهایی از آثار میرزا عبدالقادر بیدل، جامی ، کما خجندی ، سعدی ، حافظشیرازی و جلال الدین رومی نام برد.در این دانشگاه یک مرکز زبان روسی و مرکز تکمیل اختصاص معلمان زبان انگلیسی وجود دارد که هر کدام بهترتیب با همکاری سفارت روسیه و بریتانیا در این دانشگاه راه اندازی شده است. اتاق ایران و تاجیک نیز در این دانشگاه وجود دارد که به همت سفارت جمهوری اسلامی جهت گسترش ارتباطات بوجود آمده است که دارای تعدادی کتاب و تجهیزات کامپیوتری و ... می باشد.

دانشگاه دولتی کشاورزی تاجیکستان

این دانشگاه از جمله نخستین مراکز آموزشی آسیای میانه می باشد که در سال 1931 میلادی تاسیس شده است و دارای 21 رشته در سه مقطع کارشناسی، تخصصی و کارشناسی ارشد می باشد.

بر اساس آمارها سالیانه این دانشگاه حدود600 دانشجو فارغ التحصیل دارد. این
دانشگاه با موسسات علمی و تحقیقاتی کشورهای مستقل مشترک المنافع، آمریکا، ایران، ژاپن، چین، هندوستان، افغانستان، لهستان، آلمان، انگلستان و هلند روابط علمی و تحقیقاتی دارد. دانشگاه مذکور از 12 دانشکده مشتمل بر مهندسی کشاورزی، باغداری و بیوتکنولوژی، تجارت کشاورزی، زراعت و کشاورزی، مهندسی دام،دامپزشکی، اقتصاد، آبیاری، مکانیزه کردن کشاورزی، دانشجویان خارجی، دانشکده غیر حضوری و دانشکده
 تحصیلات تکمیلی تشکیل شده است. این دانشگاه نیز دارای فضایی مناسب در اوایل خیابان رودکی نزدیک به محلی به نام وَدَنهَ ساز (به معنای پمپ آب) می باشد

 دانشگاه دولتی تجارت تاجیکستان

دانشگاه دولتی تجارت تاجیکستان در ساختار تعلیمات عالی تنها دانشگاهی است که متخصصانی در زمینه حسابداری، دارائی، اقتصاد، مدیریت فروش و صنایع غذایی، اقتصاد جهانی، روابط تجاری اقتصادی بین المللی، بازاریابی در بازار بین المللی و خدمات، امورگمرکی، تکنولوژی محصولات غذایی و ساختار های اطلاعاتی دراقتصاد، فارغ التحصیل دارد.  دارای 4 دانشکده اقتصاد و مدیریت، اقتصادجهانی و حقوق، تجارت و گمرک،تحصیلات غیرحضوری و13 کرسی فعال می باشد. دانشگاه تجارت با انستیتوی اقتصاد، مدیریت و امور اقتصادی قزاقستان، دانشگاه اقتصادی قزاقستان، دانشگاه بین المللی تجارت آلماتی، دانشگاه دولتی تجارت مسکو، آکادمی اقتصادی مسکو، دانشگاه تعاون مصرف ناواسبیرسک و دانشگاه اتحاد حسابداران و بازرس های حرفه ای آسیایمرکزی همکاری نزدیک دارد.

دانشگاه تکنیکی دولتی تاجیکستان

در دانشگاه تکنیکی تاجیکستان 6 دانشکده مشتمل بر انرژی، مکانیک و تکنولوژی، مدیریت، مهندسی و تجارت، حمل ونقل و راه سازی، ساختمان و معماری و تکنولوژی شیمی فلزات فعالیت دارد .  دانشگاه تکنیکی جمهوری تاجیکستان با دانشگاههای دولتی فنی تاشکند، دانشگاه الکتروتکنیک مخابرات تاشکند، دانشکده اتومبیل و راه سازی تاشکند، دانشکده ساختمان و معماری تاشکند، دانشکده تکنولوژی صنایع سبک بخارا، دانشگاه برق مسکو،دانشگاه زمین شناسی مسکو، دانشگاه امور ساختمانی مسکو، دانشگاه دولتی ولادیمیر، دانشکده اتومبیل و راه سازی سیبری (آمسک)، دانشگاه حمل و نقل اوکراین و کالج عالی تکنولوژی اینچان (کره جنوبی) رابطه و همکاری دارد.

همچنین این دانشگاه با اتحادیه مدارس عالی فنی کشورهای عضوCIS، اتحادیه مدارس عالی ساختمانی کشورهای عضوCIS، اتحادیه مدارس عالی فنی اورال، سیبری و آسیای مرکزی و اتحادیه مدارس عالی معماری  کشورهای عضوCISهمکاری می نماید. دانشگاه فنی تاجیکستان عضو اتحادیه دانشگاههای سیستم یونسکو نیز می باشد.

 دانشگاه اسلاویانی

دانشگاه اسلاویانی روسیه و تاجیکستان در سال 1996 میلادی مطابق قرارداد فیمابین حکومت های تاجیکستان و فدراسیون روسیه تاسیس شد. هدف از تشکیل این دانشگاه پشتیبانی از سکنه روسی تاجیکستان و ایجاد شرایط لازم برای تحصیلات آنها می باشد. تحصیل در این دانشگاه مطابق استاندارد و برنامه آموزشی روسیه صورت می گیرد و درس ها به زبان روسی برگزار می شود.  در دانشگاه اسلاویانی4 دانشکده فیلولوژی، اقتصاد،
تاریخ و روابط بین المللی و حقوق وجود دارد. در دانشکده فیلولوژی، رشته های تخصصی زبان و ادبیات روس، زبان های آلمانی، انگلیسی، چینی و رشته ژورنالیستی وجود دارد. در دانشکدة اقتصاد، رشته های تخصصی مدیریت، دارایی و وام و سیستم اطلاعات اقتصادی وجود دارد. در دانشکده تاریخ و روابط بین الملل، رشته های  تخصصی تاریخ، فرهنگ شناسی و روابط بین الملل تدریس می شود. در دانشکده حقوق علوم و گرایشهای مربوط به این رشته تدریس می شود. همچنین بخش آمادگی و پیش دانشگاهی و دو سال تحصیل سال های آخر دبیرستانی در این دانشگاه وجود دارد. در تمام رشته های تخصصی، زبان فارسی تاجیکی به عنوان واحد درسی غیر تخصصی تدریس می شود. در دانشگاه مذکور به آموزش زبان فارسی تاجیکی خیلی توجه می شود و همه ساله قبل از نوروز یک هفته به نام هفتة زبان تاجیکی نامگذاری شده و همایش های باشکوهی به مناسبت جشن نوروز و شعرای ایرانی برگزار می گردد. این دانشگاه درخیابان تورسون زاده در تقریبا در نزدیکی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان می باشد.

دانشگاه دولتی پزشکی "ابوعلی سینا"

این دانشگاه در سال 1939 میلادی تاسیس گردید و در سال 1952 میلادی از طرف وزارت تندرستی (بهداشت و درمان) جمهوری تاجیکستان با این عنوان نامگذاری گردید.  رشته های تحصیلی در این دانشگاه شامل : درمان، پزشکی اطفال، دندانپزشکی، علوم آزمایشگاهی و تحصیلات تکمیلی می باشد.  آثار چاپ شده در دانشگاه پزشکی ابوعلی سینا با بیش از 200 موضوع علمی می باشد. این دانشگاه با دانشگاه های شهرهای مسکو، لنین گراد، کیف، نووسیبیرسک و کویبشف روابط علمی دارد.

 ---------------------------------------------------------------------------------------

1-اطلاعات کامل تر و تخصصی تر درخصوص دانشگاههای تاجیکستان از طریق سایت وزارت معارف و علم جمهوری تاجیکستان به آدرس الکترونیکی http://maorif.tj(به سه زبان انگلیسی، روسی و تاجیکی)، ویکی پدیا و سایر مراجع فارسی قابل دسترس می باشد و آنچه که در این مختصر گفته شده صرفاً اطلاعات عمومی مربوط به تعدادی از دانشگاههای مهم تاجیکستان است که دانشجویان ایرانی تا قبل از سال 2013 بیشتر با آنها سروکار داشته و جذب آنها شده اند.